اهمیت کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری در صنایع غذایی:
کلیدی برای تضمین کیفیت و ایمنی در صنایع غذایی
امروزه، کارخانجات صنایع غذایی با چالش‌های متعددی در زمینه تضمین کیفیت و ایمنی مواد غذایی روبرو هستند. از بیماری‌های قابل انتقال از طریق غذا گرفته تا تقلب در مواد غذایی، خطرات متعددی وجود دارد که می‌تواند سلامت مصرف‌کنندگان نهایی را واقعا به خطر اندازد.
در این میان، کالیبراسیون منظم تجهیزات اندازه‌گیری نقشی حیاتی در رفع این چالش‌ها ایفا می‌کند. کالیبراسیون فرآیندی است که در آن، یک وسیله اندازه‌گیری با یک مرجع استاندارد مقایسه می‌شود تا مشخص شود که تا چه حد اندازه‌گیری‌های آن دقیق و قابل اعتماد هستند.
چرا کالیبراسیون تجهیزات در صنایع غذایی مهم است
اندازه‌گیری‌های دقیق برای اطمینان از اینکه مواد غذایی مطابق با استانداردهای کیفیت و ایمنی تولید و فرآوری می‌شوند، ضروری است. کالیبراسیون به تضمین صحت و دقت این اندازه‌گیری‌ها کمک کرده و از این طریق به حفظ سلامت مصرف‌کنندگان نیز کمک می‌کند.
اندازه‌گیری‌های نادرست می‌توانند منجر به افزایش ضایعات مواد غذایی، افزایش هزینه‌ها و آسیب به جدی به برندینگ یک محصول شوند. برای مثال، اگر یک دماسنج به درستی کالیبره نشده باشد، ممکن است دمای مواد غذایی را به طور نادرست نشان دهد و منجر به پخت ناکافی یا بیش از حد شود. این امر می‌تواند به رشد باکتری‌ها و فاسد شدن غذا منجر شده و در نهایت باعث تهدید سلامت مصرف کننده نهایی شود.
در بسیاری از کشورها، الزامات قانونی و مقرراتی خاصی برای کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری در صنایع غذایی وجود دارد. عدم انطباق با این الزامات می‌تواند منجر به جریمه، توقیف تولید، و حتی آسیب به شهرت کسب و کار شود. در کشور ما نیز جهت دریافت علامت استاندارد برای محصولات تولیدی در صنایع انجام کالیبراسیون تجهیزات الزامی می باشد.
کالیبراسیون منظم به شناسایی و رفع مشکلات جزئی در تجهیزات اندازه‌گیری قبل از تبدیل شدن آنها به مشکلات بزرگتر کمک می‌کند. این امر به افزایش طول عمر تجهیزات و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری آنها کمک شایانی می‌کند.
اندازه‌گیری‌های دقیق برای اتخاذ تصمیمات آگاهانه در مورد فرآیندها، محصولات و خدمات ضروری است. کالیبراسیون به اطمینان از اینکه این تصمیمات بر اساس اطلاعات دقیق گرفته می‌شوند، کمک می‌کند.
چه کسی باید تجهیزات اندازه‌گیری در صنایع غذایی را کالیبره کند ؟!
کالیبراسیون داخلی
کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری توسط پرسنل شرکت یا آزمایشگاه خود سازمان (کارخانه صنایع غذایی) انجام می شود که با عنوان کالیبراسیون داخلی نامیده می شود. اصولا باید توسط پرسنل واجد شرایط و آموزش دیده انجام شود.
این افراد باید به اصول و روش‌های کالیبراسیون، و همچنین به نحوه استفاده از تجهیزات کالیبراسیون تسلط داشته باشند.
کالیبراسیون خارجی
در صورتی که سازمان (کارخانه صنایع غذایی) از امکانات، تجهیزات و نیروی متخصص کالیبراسیون برخوردار نباشد، باید از خدمات آزمایشگاه های کالیبراسیون معتبر استفاده می نماید.
آزمایشگاه هایی برای انجام خدمات کالیبراسیون معتبر شمرده می شوند که دارای تائید صلاحیت دارای اعتبار از یک نهاد گواهی دهنده (در کشور ما مرکز ملی تائید صلاحیت ایران NACI) باشند. آزمایشگاه‌های کالیبراسیون معتبر از تجهیزات و تخصص لازم برای انجام کالیبراسیون با دقت بالا برخوردار هستند.
تجهیزات در چه فواصل زمانی کالیبره خواهند شد؟
عواملی همچون: نوع تجهیز، مدت زمان استفاده از آن، الزامات دقت، محل استفاده و… در تعیین دوره ی کالیبراسیون موثر هستند. به طور کلی، هرچه تجهیز از اهمیت بیشتری برخوردار باشد و از آن بیشتر استفاده شود، باید به طور منظم تر و در دوره های کوتاه تری کالیبره شود. در خصوص تعیین دوره کالیبراسیون مقاله ی ” دوره کالیبراسیون تجهیزات اندازه گیری ” را مطالعه و از استاندارد OIML D10 استفاده نمایید.
کالیبراسیون چه تجهیزاتی ضروری و لازم است ؟
ترازوها برای اندازه‌گیری وزن مواد اولیه، مواد افزودنی و محصولات نهایی استفاده می‌شوند. دقت اندازه‌گیری وزن مواد اولیه برای اطمینان از نسبت صحیح مواد در فرایند تولید و جلوگیری از ضایعات ضروری است.
فشارسنج‌ها برای اندازه‌گیری فشار در مخازن، لوله‌ها و سایر تجهیزات استفاده می‌شوند. از جمله موارد استفاده از فشارسنج‌ها می‌توان به اندازه‌گیری فشار بخار در دیگ‌های بخار و اتوکلاوها، فشار هوا در سیستم‌های پنوماتیک و فشار مایع در خطوط لوله اشاره کرد.
pH مترها برای اندازه‌گیری اسیدیته یا قلیایی بودن مواد غذایی استفاده می‌شوند. از جمله موارد استفاده از pH مترها می‌توان به اندازه‌گیری pH آب میوه‌ها، pH سس‌ها و pH محصولات لبنی اشاره کرد. همین پارامتر نشان دهنده ی اهمیت کالیبراسیون این دستگاه می باشد.
رفراکتومترها برای اندازه‌گیری ضریب شکست مواد غذایی استفاده می‌شوند که می‌تواند برای تعیین غلظت شکر یا سایر مواد محلول استفاده شود. از جمله موارد استفاده از رفراکتومترها می‌توان به اندازه‌گیری غلظت شکر در آب میوه‌ها، غلظت نمک در سس‌ها و غلظت مواد جامد در محصولات لبنی اشاره کرد.
پرکاربردترین وسیله ی اندازه گیری در دنیا دماسنج ها می باشند. ترمومترها یا همان دماسنج ها در اشکال و انواع مختلف و برای اندازه‌گیری دمای مواد غذایی در مراحل مختلف تولید، فرآوری، توزیع و ذخیره‌سازی استفاده می‌شوند. از جمله موارد استفاده از دماسنج ها می‌توان به اندازه‌گیری دمای حمام‌های آب گرم، دمای پخت، دمای سردخانه و دمای حمل و نقل اشاره کرد. با توجه به پیشرفت های اتفاق افتاده در سالیان اخیر، دماسنج ها نیز تحت تاثیر این پیشرفت ها قرار گرفته اند. در حال حاضر در صنایع غذایی به جای دماسنج های عادی سابق و ثبت دستی نتایج که ایرادات خود را داشت، از دیتالاگرهای دما استفاده می شود.
مزیت استفاده از دیتالاگرها در کالیبراسیون چیست؟
با توجه به استفاده از سنسورهای دقیق در ساختار دیتالاگرها، غالبا دیتالاگرهای دما که برای کالیبراسیون استفاده می شوند دارای دقت اندازه گیری 10 برابر و یا بیشتر از دقت تجهیزات صنعتی هستند.
به عنوان مثال دیتالاگر دمای مدل SterilDisk از برند TECNOSOFT ایتالیا با دقت 0.2 درجه سانتیگراد برای کالیبراسیون اتوکلاوها بسیار مناسب و ایده آل است.
دیتالاگرهای شرکت های سازنده معتبر همچون TECNOSOFT با طراحی نرم افزاری مطمئنی دارند جلوی دستکاری اطلاعات ثبت شده را گرفته اند. این بدین معناست که کاربر پس از برداشت اطلاعات توسط دیتالاگر امکان دستکاری اطلاعات ثبت شده را ندارد و به شما این اطمینان داده شده است که دیتای ثبت شده کاملا واقعی و مطمئن هستند.
دیتالاگرهای دما و فشار که توسط شرکت های معتبری همچون Tecnosoft ساخته می شوند. دارای درجه حفاظت بالا IP68 هستند. همچنین از مواد با کیفیت بالا ساخته شده‌اند و در برابر شرایط سخت محیطی مقاوم هستند. این دیتالاگرها از بدنه ای با جنس استیل ضدزنگ داراری گرید غذایی ساخته شده اند و برای استفاده در صنایع غذایی بسیار مناسب می باشند. باتری استفاده شده در این دیتالاگرها از نوع لیتیومی با قابلیت تحمل دمای بالا می باشند که در داخل محفظه های دمایی همچون اتوکلاو به راحتی می توان از آنها استفاده کرد.
دیتالاگرها دارای یک نرم افزار و یک رابط با عنوان اینترفیس هستند که به راحتی نصب و راه‌اندازی می‌شوند و می‌توان به سادگی از آنها برای جمع‌آوری و ذخیره داده‌ها استفاده کرد. نرم افزار مورد استفاده برای دیتالاگرهای تکنوسافت معمولا رایگان و دارای محیطی کاملا آسان و کاربرپسند هستند.
دیتالاگرها به طور کلی کوچک و سبک هستند و به راحتی می‌توان آنها را جابجا کرد. پس هیچ وقت نگران مشکل حمل و نقل و جابجایی را نخواهید داشت.
بسیاری از دیتالاگرهای دما فقط دارای قابلیت شروع و پایان ذخیره سازی اطلاعات هستند. دیتالاگرهای TecnoSoft علاوه بر این دارای قابلیت برنامه ریزی برای ثبت اطلاعات در تاریخ و ساعت مشخص هستند. همچنین شما می توانید برای صرفه جویی در مصرف باتری دمای مشخصی برای شروع ثبت داده ها برای مشخص کنید که در این حالت دیتلاگر در حالت آماده باش قرار خواهد گرفت. حتی شما مدت زمان ثبت اطلاعات و فواصل آنرا نیز می توانید برنامه ریزی نمایید.
انتخاب یک دیتالاگر مناسب !!!
دامنه اندازه گیری
دقت اندازه گیری
ظرفیت حافظه
عمر باتری
گواهینامه ی کالیبراسیون
قابلیت‌های اضافی
نتیجه گیری
کالیبراسیون منظم تجهیزات اندازه‌گیری در صنایع غذایی از اهمیت بسیار بالایی برای تضمین کیفیت و ایمنی مواد غذایی برخوردار است. بر خلاف تصور برخی از صاحبان کارخانچات صنایع غذایی که کالیبراسیون را یک هزینه گزاف می پندارند، کالیبراسیون تجهیزات اندازه‌گیری یک سرمایه‌گذاری ضروری برای هر کسب و کاری است که به دقت و صحت اندازه‌گیری‌ها متکی است. کالیبراسیون منظم به افزایش دقت اندازه‌گیری‌ها، کاهش خطا و ضایعات، ایجاد انطباق با استانداردها، افزایش طول عمر تجهیزات، و بهبود تصمیم‌گیری کمک می‌کند.
در این میان دیتالاگرهای دما ابزاری ایده‌آل برای کالیبراسیون این تجهیزات هستند و مزایای متعددی از جمله دقت بالا، قابلیت اطمینان بالا، سهولت استفاده، قابلیت حمل، قابلیت برنامه‌ریزی و قابلیت انتقال داده را ارائه می‌دهند. با استفاده از دیتالاگرها، می‌توانید از صحت و دقت اندازه‌گیری‌های خود اطمینان حاصل کنید و به حفظ کیفیت و ایمنی مواد غذایی در زنجیره تامین مواد غذایی کمک کنید.
